Darczyńcy Muzeum Polskiego w Rapperswilu
Założyciel Muzeum Polskiego hr. Władysław Broël Plater stworzył za zamku centrum skupiające przedstawicieli polskiego uchodźstwa. Dzięki darom i legatom emigrantów przekazujących dzieła sztuki, pamiątki i militaria, archiwa oraz księgozbiory, skromna początkowo kolekcja rozrosła się i zajęła z czasem cały zamek. Kolekcja muzealna zawdzięczała swój charakter nie tylko zakupom samego Władysława hr. Platera. Wiele eksponatów zostało podarowanych przez polskich emigrantów. Do najbardziej ofiarnych darczyńców należał Henryk Bukowski (1839-1900), powstaniec 1863 roku, antykwariusz i znawca sztuki, osiadły w Sztokholmie. Jego pasją było wyszukiwanie i zakup rozproszonych po świecie polskich pamiątek historycznych. Władysławowi hr. Platerowi natomiast udało się pozyskać dla muzeum spuściznę i księgozbiory zmarłych na emigracji: Joachima Lelewela, Leonarda Chodźki i Ludwika Mierosławskiego.
W roku 1952 utworzone zostało polsko-szwajcarskie Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Polskiego w Rapperswilu. Dzięki ofiarności Polaków, zmuszonych do życia poza krajem ojczystym powstała obecna kolekcja Muzeum. Świadczy ona o ofiarności powojennego pokolenia polskich Emigrantów, ich zaangażowaniu w ratowanie pamiątek polskiej kultury, ich patriotyzmie. Do najbardziej zasłużonych darczyńców Muzeum Polskiego należą dr Julian Godlewski, Adam Heymowski, Artur hr. Tarnowski, Jan Nowak-Jeziorański, Iza Landsberger – Poznańska oraz Roman Umiastowski.
Julian Godlewski (1903-1982)
Urodzony we Lwowie, doktor prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza. Po wojnie zamieszkał w Szwajcarii, gdzie jako wybitny ekspert prawa przemysłowego zajmował wysokie stanowisko w koncernie stalowym Thyssena. Zgromadził kapitał, który umożliwił mu kupowanie zabytków sztuki polskiej rozsianych po całym świecie. Nabytki trafiały do muzeów w kraju (Wawel, Muzeum Wojska Polskiego w Poznaniu, Muzeum Narodowe w Warszawie, Zamek Królewski) i do wskrzeszonego dzięki jego staraniom Muzeum Polskiego w Rapperswilu. Dzięki niemu kolekcja rapperswilska wzbogaciła się o oleje Józefa Brandta, Józefa Chełmońskiego, Alfreda Wierusz – Kowalskiego, Iwana Trusza, akwarele Juliana Fałata, pastele Leona Wyczółkowskiego, prace Jerzego Kossaka, Artura Nikutowskiego, Jacka Malczewskiego, Józefa Czapskiego czy Piotra Michałowskiego. Bardzo ważny jest także jego wkład w ugruntowanie podstaw materialnych Muzeum. Współzałożyciel Fundacji Kulturalnej Libertas.
Iza Poznańska de Landsberger (1901–1978)
Iza Poznańska de Landsberger (1901–1978), jedna z córek Sary i Maurycego Poznańskich, urodzona w rodzinie zamożnych łódzkich fabrykantów. Dziadkami byli: Izrael Kalmanowicz Poznański i Markus Silberstein. Na mocy jej testamentu zostało w 1983 roku przekazanych do zbiorów muzealnych piętnaście obrazów i rysunków, jedna rzeźba, gobelin z przedstawieniem historii rodziny Silbersteinów, oraz cztery przedmioty rzemiosła artystycznego związane z judaistycznym kultem religijnym. W sali sztuki polskiej XIX i początku XX wieku w zamku rapperswilskim prezentowane są m.in. popiersie Sary Silberstein Poznańskiej, wykonane przez Henryka Glicensteina w białym marmurze w 1898 roku, gobelin z sześcioma scenami z historii rodziny Silbesteinów, pięć akwarel Juliana Ceglińskiego z widokami Kazimierza oprawionych we wspólną ramę, a także obrazy Ludwika Gędłka, Józefa Brandta oraz Józefa Chełmońskiego, m.in. niewielki obraz do niedawna znany jako Patrol powstańczy.
Artur hr. Tarnowski
Herbu Leliwa (ur. 3 marca 1903 w Pałacu Tarnowskich w Tarnobrzegu, zm. 19 grudnia 1984 w Montrealu) – polski ziemianin, rolnik, działacz społeczny, polityk, poseł na Sejm w II RP. W czasie wojny został zmuszony do opuszczenia rodzinnego Dzikowa. Wraz z rodzina osiedlił się w Montrealu, w Kanadzie. W 1978 roku hr. Artur Tarnowski podarował Muzeum zbiór miniatur dzikowskich. Jest to jedna z najbardziej interesujących kolekcji miniatur polskich, na którą składają się głównie dzieła dwojga polskich miniaturzystów Wincentego Lesseura i jego uczennicy Walerii Tarnowskiej.
Jan Nowak-Jeziorański
Zdzisław Antoni Jeziorański (ur. 2 października 1914 w Berlinie, zm. 20 stycznia 2005 w Warszawie) pseudonim „Janek” lub „Jan Zych” – polski polityk, politolog, dziennikarz i żołnierz AK, kurier działacz społeczny, emisariusz Komendy AK i Rządu RP w Londynie. Pracował dla Sekcji Polskiej BBC. Pod koniec 1951 roku podjął się kierowania polską sekcją Rozgłośni Radia Wolna Europa.
Jeden z bibliotecznych pokoi poświęcony jest „Kurierowi z Warszawy” – Janowi Nowakowi-Jeziorańskiemu. Podarował Muzeum Polskiemu liczne osobiste pamiątki, w tym listy, które otrzymywał jako dyrektor Radia Wolna Europa oraz wiele cennych dokumentów z czasów wojny. Janowi Nowakowi-Jeziorańskiemu Muzeum zawdzięcza również część swoich bogatych zbiorów kartograficznych.
Roman Umiastowski ps. „Bolesław Żarnowiecki”
(ur. 29 stycznia 1893 w Warszawie, zm. 29 grudnia 1982 w Londynie) – historyk wojskowości, pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego.
Licząca ponad 500 egzemplarzy kolekcja dawnych rycin, obejmująca w przeważającej większości polonika powstałe w XVII, XVIII i XIX wieku – głównie pejzaże architektoniczne przedstawiające ogólne widoki miast polskich lub ich fragmenty oraz portrety królów Polski, polskich magnatów, generałów i bohaterów narodowych. Umiastowski był także głównym donatorem zbioru kartograficznego i starodruków.
Adam Heymowski, herbu Samson
Urodzony w 1926 roku w Poznaniu, zmarł w Sztokholmie w 1995 roku. Polski heraldyk, historyk, bibliotekarz i socjolog. Wieloletni dyrektor Królewskiej Biblioteki w Sztokholmie. Autor wielu naukowych publikacji oraz projektów herbów. Muzeum zawdzięcza mu min. zbiór rycin z okresu Powstania Listopadowego, zawierający portrety uczestników powstania z litografowanym facsimile podpisu pod wizerunkiem.
Romerowie z Cytownian
Z inicjatywy Andrzeja Romera powstał w Muzeum Polskim – dla Romerów i wszystkich kresowian, którzy zostali oderwani od swoich korzeni – tzw. 'Salonik Romerów z Cytowian’. Oprócz księgozbioru, pamiątek i albumów rodzinnych, prezentowane są obrazy Zofii Dembowskiej-Romerowej.
Zofia Romer (1885-1972)
Zofia Romer (ur. 16 lutego 1885 w Dorpacie, zm. 23 sierpnia 1972 w Montrealu) – malarka pochodzenia polskiego. W roku 1911 poślubiła Eugeniusza Romera (1871–1943), właściciela uzdrowiska w Cytowianach na Litwie. Jej obrazy znajdują się w kolekcjach muzeów litewskich oraz w Muzeum Narodowym w Warszawie. Portrety z okresu pobytu w Kanadzie znajdują się w wielu zbiorach prywatnych. W roku 1993 odbyła się wystawa jej prac w salach warszawskiej Królikarni.
Andrzej Romer (1921-2018)
Andrzej Romer, najmłodszy syn Eugeniusza Romera i Zofii z Dembowskich przyszedł na świat w Cytowianach w 1921 roku. Związany z podziemnym ruchem oporu, pracował w komórce wywiadu. W latach 1946 – 48 przebywał w Londynie, gdzie pracował jako sekretarz osobisty Józefa Retingera. W 1948 roku wyemigrował do USA, gdzie po obronie tytułu magistra w Ann Arbor pracował przez blisko 14 lat u boku Tadeusza Sendzimira, wielkiego wynalazcy i konstruktora. Przez dłuższy czas pracował w Japonii i Francji. W roku 1968 wrócił na uniwersytet i zdał wszystkie egzaminy na doktorat na Wydziale Stosunków Międzynarodowych i Ekonomii. Został przedstawicielem koncernu Textron i przeniósł się do Belgii. Negocjował wielkie kontrakty w Portugalii, Niemczech, na Węgrzech i w Polsce. Od wielu lat mieszkał w Brukseli.
Opublikował wiele artykułów w paryskiej 'Kulturze’ i w 'Zeszytach Historycznych’ na temat stosunków polsko – litewskich. Był również współautorem pracy o stosunkach polsko – japońskich i ostatnim z Romerów, który biegle włada językiem litewskim. Przyczynił się do zakupienia kolekcji tabakier (którą pozyskano dzięki wspólnej dotacji Ciechanowieckiego, Mikulskich, Walli). Bibliotece ofiarował liczne książki oraz dokumenty rodzinne.
Muzeum w Rapperswilu było mu bliskie z wielu powodów – z racji założyciela Muzeum, Władysława hr. Platera wywodzącego się, podobnie jak Romerowie, z niemieckiej szlachty osiadłej na ziemiach litewskich I Rzeczpospolitej, z przyjaźni do Juliana Godlewskiego, powojennego mecenasa Muzeum, z potrzeby utrwalenia historii rodu żyjącego przez wieki na pograniczu dwóch kultur: polskiej i litewskiej, a po 1945 roku wyzbytego z majątku i zmuszonego do emigracji.
Kierowały nim też potrzeba i obowiązek pielęgnowania tradycji zamożnych rodzin –rola mecenatu kultury rodzimej. Muzeum Polskie cenił jako instytucję dokumentującą współistnienie wielu kultur. To był ważny aspekt w oczach Andrzeja.
Przez wiele lat Andrzej przynajmniej raz w roku przyjeżdżał do Muzeum, zazwyczaj w towarzystwie żony Reni. Był radośnie oczekiwanym przez nas gościem. W ostatnich latach już nie mógł, z racji przypadłości chorobowych, nas odwiedzać. Często dzwonił i interesował się losami Muzeum.
Dnia 8 lipca 2018 roku księga życia Andrzeja Romera się zamknęła – będzie nam Go bardzo brakować, jego rad, pomocy, humoru i afirmacji życia, którą zarażał wątpiących.
Czesław Marek
Czesław Marek – (ur. 16 września 1891 w Przemyślu – zm. 17 lipca 1985 w Zurychu) – polski kompozytor, pianista i pedagog fortepianu. W styczniu 1915 wyjechał do Szwajcarii i zamieszkał w Zurychu, gdzie przyjaźnił się z Busonim. W latach 1916-19 prowadził klasę fortepianu w prywatnym Konserwatorium José Berra w Zurychu. W 1932 przyjął obywatelstwo szwajcarskie. Zmarł w Zurychu, w wieku 94 lat. Po śmierci artysty zainteresowanie jego muzyką wzrosło, a większość dzieł została wydana na płytach pod koniec lat 90.
Do muzeum przekazał wiele pamiątek po Janie Ignacym Paderewskim.
Kazimierz Bartkowiak
Urodził się w 1904 roku we Lwówku w Wielkopolsce, absolwent Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu. Przed wojną pracował w Ministerstwie Rolnictwa w Warszawie i z ramienia tego Ministerstwa został delegowany do Stanów Zjednoczonych, gdzie zaskoczył go wybuch wojny. W 1939 roku przybył do szwajcarskiego Fryburga, gdzie w 1946 roku obronił pracę doktorską `Die Poduktions- und Absatzverhältnisse der Kernobst mit specieller Berücksichtigung der Schweiz`. Przez wiele lat był ekspertem z ramienia ONZ do spraw gospodarki rolnej w krajach zacofanych. Mieszkał w Carabietta, w kantonie Tessin. Popierał wszelkie akcje polskie i organizacje, szczególnie bliskie sercu było mu Muzeum Polskie w Rapperswilu, przy którym miał być założony, zgodnie z jego ostatnią wolą fundusz stypendialny jego imienia. Jego wola nie została jednak w pełni spełniona. Zmarł 23 września 1996 roku w Lugano. Do Muzeum przekazana została jedynie skrzynia renesansowa.
Lista darczyńców Muzeum Polskiego w Rapperswilu
Anderes Bernhard, Dr., Rapperswil
Joerg Aschwanden, Rapperswil
Bartkowiak Kazimierz, Dr., Carabietta
Biźnia Konstanty, Dr., Winterthur
Blum Aleksander, Prof. Dr., London
Bocheński Józef Maria, Prof. Dr., Fribourg
Bronarski Alfons, Prof. Dr., Fribourg
Bulkiewicz Adolf Jan, Oberwiterthur
Bürgisser-Krieger Arthur, Bem
Chankowski Stanisław. Dr. Warszawa
Chojnacki Władysław, Prof. Dr., Warszawa
CzarnockiKazimierz, Bruxelles
Colombo Margrit, Rapperswil
Czarnocka-Hempel Halina, Bruxelles
Domeisen-KühneWalter sen., Rapperswil
Estreicher RoqozińskaMaria, Genf
Fonaro Eduard, Rapperswil
Frania Jan, Pfarrer, RektorderKPM Marly
Giera Zbigniew, Toronto
Gierszewski Roman, Zürich
Gierszewska Kryzan Bożysława, Zürich
Gieysztor Aleksander, Prof. Dr., Warszawa
Gnoiński Piotr Zbigniew, Winterthur
Godlewski Julian, Dr. Lugano
Godłowski Władysław, Oberst, Chicago
Gołaś Antoni, Dr., Gais
Gołubiec Opońcen Jadwiga, Seattle
Górski Krzysztof, Genf
Grocholski Graf Kazimierz, London/Zollikon
Grocholska/Müller/SvertschkovAnna, Zollikon
Laboratoire Curie, Section de Physique et Chimie, Paryż
Lambert Mary, Veronica, Nicholas, Sydney
Langman Jerzy, Ksiądz prof.
Lubomirska-Aksamit Gabriela, Kraków
Minkowska-FuxIrena, Zürich
Miż Miszyn Mamert, München
Nehring Sylwia, Paris
Nowak Jeziorański Jan Zdzisław, München
Nowakowski Tadeusz, München
Pelc Stanisław, General, London
Pfenninger Paul, Rapperswil
Potulicki Graf Michał, Dr., Genf
Piwowarczyk Bolesław, Nyon
Plater-Zyberk Róża, Lausanne
Potocka Majerowicz Hanna, Zürich
Potuliccy hr. Karol
Pręgowski Zdzisław, Dr. h.c., Winterthur
Rakowski Janusz, Dr. Zürich
Rathgeb Hans, Rapperswil
Reiser Rottert Maria, London
Romer Andrzej, Bruksela
Robert-Tissot Fibinger Charles, Zürich
Rucki Jerzy, Dr., Luzern
Rufener Sapieha Elżbieta
Schmid Konrad, Rapperswil
Sekcja Polskiej Rozgłośni Radia Wolna Europa
Solka Andrzej, Zürich
Starzyński Wojciech, Dr., Frauenfeld
Stefaniak Wiktor, Dr., Zürich
Stefańczyk Helena, London
Skrodzki Jerzy, Montreal
Sträter Rudolf, Bonn
Szajdzicki Adam, Fliegermajor, Zürich
Szmitkowski Tadeusz, Genf
Sztachelski Tadeusz, Dr., Visp/Lugano
Świszczowska-Pelc Barbara, London
Tarnowski Artur, Montreal
Tornare Bruśnioka Krystyna, Zürich
Turczyńska Grochowalska Janina, Lausanne
Umiastowska Aldridge Joanna, London
Umiastowski Roman, Oberst, London
Veillard-Cybulska Henryka, Prof. Dr., Lausanne
Vincenz Kazimierz, Zuchwil
Weynerowska „Kali” Hanna, Kalifornia, USA
Węcławowicz Andrzej, Stockholm
Węcławowicz Irena, Stockholm
Wojnarski Tadeusz, Zürich
Wyderko Mieczysław, Dr., Winterthur
Zabłocki Tadeusz