Film: Józef Mackiewicz. W poszukiwaniu prawdy
„Taki pisarz jak Józef Mackiewicz rodzi się raz na 100 lat, albo nawet rzadziej” mówi w filmie „Józef Mackiewicz. W poszukiwaniu prawdy” profesor Włodzimierz Bolecki.
Myślę, że warto nad tymi słowami się pochylić. Nie bez przyczyny bowiem Sejm RP rok 2022 ogłosił Rokiem Józefa Mackiewicza- pisarza, którego „próbowano zamilczeć” jak wyraził się jeden z ekspertów występujących w filmie; pisarza, który jest pisarzem przyszłości – jak dopowiada badacz jego twórczości (wspomniany wcześniej prof.Włodzimierz Bolecki), pisarza który „wciąż pisze” jak podsumował dr Paweł Chojnacki ogrom dzieł, które wyszły spod pióra pisarza.
Ja osobiście odkrywałem Józefa Mackiewicza podróżując jego śladami i czytając jego dzieła. Nie byłem wprawdzie we wszystkich miejscach, w których stopę postawił Józef Mackiewicz (dzisiaj jest to zresztą praktycznie niemożliwe, bo któż wjedzie do Smoleńska w czasach wojny rosyjsko-ukraińskiej), ale byłem w jego rodzinnym Wilnie (i Czarnym Borze), w Londynie oraz w Monachium, gdzie zawiodła go (razem z żoną Barbarą Toporską) emigracyjna odyseja. Józefa Mackiewicza wprawdzie „odkryłem” dawno temu dzięki kolegom zawzięcie dyskutującym m.in. o powieści „Lewa wolna” (i słowo „odkrycie” jest tutaj jak najbardziej na miejscu, gdyż w moim przypadku łączy się ono z radością, że oto mam przyjemność poznawać dzieła pisarza, który nie dość, że posługuje się pięknym językiem polskim, to jeszcze dzięki niemu mogę dowiedzieć się o wydarzeniach historycznych, o których nie miałem wcześniej pojęcia).
Muszę jednak dodać, że podróżując podczas realizacji filmu jego śladami odkrywałem Józefa Mackiewicza jako pisarza i jako człowieka na nowo. W dużej mierze działo się tak dzięki ludziom, którzy osobiście znali mistrza – jak Pani Nina Kozłowska i Pan Tomasz Mianowicz z Monachium, Pan Andrzej Mietkowski odwiedzający Mackiewiczów tamże w latach 80. XX wieku.
Józef Mackiewicz stawał z bronią w ręku już jako nastoletni chłopak w wojnie polsko-bolszewickiej, potem, w niepodległej Polsce stawał w obronie rojstów- lokalnej ludności Kresów, wytykając błędy urzędników. W 1943 roku był naocznym świadkiem mordu Żydów w Ponarach (przez Niemców i kolaborujących z nimi Litwinów i Ukrainców), a potem, jeszcze tego samego roku (za zgodą AK) wziął udział w polskiej delegacji do Katynia. Podążając śladami Józefa Mackiewicza można się przekonać, że jego dewiza” jedynie prawda jest ciekawa” jest na wskroś prawdziwa-Mackiewicz opisywał to co widział „przyodziewając” swoje przeżycia w piękną literacką formę. Pamiętam, że dawno temu nagrywając wywiad z byłym majorem KGB Olegiem Zakirovem, (który prowadził swoje prywatne, tajne śledztwo katyńskie), zapytałem wprost „Dlaczego to robiłeś Oleg? Dlaczego ryzykowałeś życie?”– w odpowiedzi usłyszałem „Bo najważniejsze to kakaja ona jest, PRAWDA”. Jego słowa były prawdziwe. Tą samą prawdę zobaczyłem w życiu i twórczości Józefa Mackiewicza. Za pisanie prawdy Józef Mackiewicz zapłacił wysoką cenę – oskarżeń, osamotnienia i ubóstwa, ale warto pamiętać, że pisząc prawdę o Katyniu pisarz ryzykował życie, dosłownie.
W swojej filmowej podróży śladami Józefa Mackiewicza nie dane mi było odwiedzić Muzeum w Rapperswilu, które jest dysponentem ogromnej większości zdjęć i wszelkich pamiątek związanych z Józefem Mackiewiczem i jego żoną Barbarą Toporską. Tym bardziej cieszę się, że film zawitał na stronę internetową Muzeum Rapperswilu. Niniejszym mam też okazję gorąco podziękować Pani dyrektor Annie Buchmann za możliwość wykorzystania w filmie archiwaliów znajdujących się w muzeum, bez których film na pewno wiele by stracił. Państwa zapraszam do przeczytania choć jednej z powieści Józefa Mackiewicza, a ręczę, że z pewnością sięgnięcie Państwo po kolejne dzieła Mistrza. Zapraszam też na film „Józef Mackiewicz.W poszukiwaniu prawdy”, który powstał dzięki Muzeum Historii Polski w Warszawie (producent).
Jarosław Mańko
Udostępnij wpis
